Quan Lớn Tuần Tranh hay còn gọi là Đệ Ngũ Vương Quan, ngài là con trai thứ năm của Vua Cha Bát Hải Động Đình giáng dưới thời Hùng Định Vương (Hùng Triều Thập Bát), trong một gia đình ở phủ Ninh Giang (nay là Hải Dương), ông cũng là vị tướng quân tài ba kiêm lĩnh thuỷ bộ, được giao quyền trấn giữ miền duyên hải sông Tranh. Ông đã lập được nhiều công lao to lớn nên được sắc phong công hầu, được nhân dân tôn kính phụng thờ ở rất nhiều nơi nhưng phải kể đến hai nơi nổi tiếng bậc nhất  là Đền Ninh Giang (Hải Dương) và Đền Kì Cùng lập bên bến sông Kì Cùng (Lạng Sơn).

>>> Mời bạn đọc xem thêm về  Sự tích và thân thế của Quan Lớn Tuần Tranh

Nhân tháng khánh tiệc Quan lớn Tuần Tranh, xin tổng hợp và gửi tới bạn đọc một số bản hát văn dâng lên Quan Lớn Tuần Tranh thường được các cung văn hát dâng khi hầu.

Bản văn Quan Lớn Tuần Tranh số 1

Đệ tử con khấu đầu cung thủ
Tiến văn chầu Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh

Hát dọc

Ninh Giang chính quán quê nhà ,
Danh lam thắng tích một toà ngôi cao.
Uy ra lẫm liệt tung hoành
Trừ tà sát quỷ nổi danh tướng tài.
Cảnh Thiên thai Quan Tuần ngự giá,
Các tiên nàng thứ tự dâng hoa.
Chầu thôi lại trở ra về,
Truyền quân dâng nước Thuỷ Tề chan chan .
Cảnh am thanh nhiều bề lịch sự,
Vốn đặt bầy tự cổ vu lai.
Có phen xuất nhập trang đài,
Đào lan quế huệ xum vầy xướng ca.

Hát phú

Nước Văn Lang vào đời Thục trị,
Giặc Triệu Đà cố ý xâm lăng,
Triều đình ra lệnh tiến binh,
Thuyền bè qua bến sông Tranh rợp trời.

Bỗng nổi trận phong lôi bão táp
Ba quân đều sợ hãi khiếp kinh
Hỏi ra mới biết sự tình
Thiết bày hương án lễ trình bên sông.

Mời trưởng lão trong vùng thôn xóm
Khấn vừa xong gió lặng sóng yên
Uy linh sự đã hiển nhiên
Lệnh truyền dân xã lập đền bên sông.

Gương anh khí sáng ngời muôn thủa
Trí hào hùng rạng rỡ non sông
Vinh quang thay nòi giống tiên rồng
Muôn dân còn ghi nhớ Quan Lớn Tuần tài cao.

Đấng anh hào cổ kim lừng lẫy
Khắp mọi miền đã dậy thần cơ
Nhân dân trung nam bắc phụng thờ
Ninh Giang lại nổi đền thờ Quan Tuần Tranh.

Công hộ quốc gia phong Thần thượng đẳng,
Tước phong hầu truy tặng Đại vương,
Bảng vàng thánh thọ vô cương
Hiếu trung tiết nghĩa đôi đường vẹn hai.

Hát thơ

Sông Tranh ơi hỡi sông Tranh,
Non nước còn ghi trận tung hoành,
Lẫm liệt oai hùng đao tráng sĩ,
Ngàn thu ghi nhớ dấu oai linh.

Hỡi ai có về qua bến sông Tranh,
Nhớ người tráng sĩ tài danh tuyệt vời.
Dẫu rằng nước chảy hoa trôi,
Sông Tranh còn đó, ơn người mãi còn ghi.

Loa đồng hỏi nước sông Tranh,
Long đao cứu nước, anh hùng là ai?
Sông Tranh đáp tiếng trả lời,
Là Quan Đệ Ngũ, chính người Ninh Giang.

Nước sông Tranh đêm ngày vẫn chảy
Sóng tuôn trào cuồn cuộn về đâu
Chúng con nhớ người tráng sĩ lập lên công
Ngàn năm ghi nhớ Quan Tuần tài kiêu
Ngựa chiến xông pha đao thần ra trận
Sinh tử vì đời trung hiếu đạo vua tôi

Hát Oán

Nào ngờ đâu khi đất trời thay đổi,
Người anh hùng cổ nặng xiềng gông.
Ngày hai mươi lăm tháng năm, Quan lớn bị bắt giam ở chốn Kỳ Cùng.
Quan lớn oan vì tuyết nguyệt, bởi lòng ái ân.

Trước cung điện, triều đình tra xét,
Bắt long hầu truyền đi khắp mọi nơi.
Quan Lớn oan vì ong bướm lả lơi,
Chiết hoa, đoạt phụ tội trời không dung.

Lệnh viễn xứ sơn cùng, thuỷ kiệt,
Nỗi oan này thấu tỏ hỡi cao minh.
Hoàng bào đã nhuộm chàm xanh
Tấm thân đành để nhục vinh lẽ thường.

Đường thiên lý quan san bỡ ngỡ
Hỏi trăng già có tỏ trăng ơi
Hỏi mây hỏi gió hỏi trời
Hỏi rằng nguyệt lão trêu người vì đâu.

Hỏi cây cỏ sao mưa dầu nắng dãi,
Vẫn vươn mình há ngại phong ba.
Cỏ cây ơi có thấu tỏ lòng ta,
Sơn cùng thuỷ kiệt sương sa lạnh lùng .

Thà thác vinh còn hơn sống nhục,
Nước sông Kỳ Cùng tắm ngọc Côn Sơn .
Kiệt cùng hiu hắt trăng non
Sông Cùng trong đục nước tuôn đôi dòng.

Ngẫm cảnh vật lòng đau như cắt
Nợ trần hoàn quyết dứt cho xong
Lòng riêng đã quyết với lòng
Mượn dây oan nghiệt cho xong tội trời.

Rừng hoa cỏ thương người đã khuất
Bỗng đùng đùng gió giật mưa sa
Nỗi oan chuyển động đất trời
Dây oan kia kết lại thành đôi bạch xà .

Đất Ninh Giang tìm nhà hữu phúc
Thử lòng người trong lúc lánh thân
Tháng hai vừa tiết trung tuần
Thử lòng ông lão mộng thần ứng ngay

Tỉnh giấc mộng mới hay sự lạ
Đôi bạch xà tựa cửa hai bên
Long xà kì dị thảo hiền
Từ khi xuất hiện vui thêm cửa nhà.

Ba tháng sau đàn gà đã hết
Thương rắn hiền không biết lo sao
Khó khăn âu cũng tính liều
Ông bà nông lão sớm chiều đông tây.

Bỗng một buổi tai bay hoạ rủi
Hai ông bà mắc tội cửa công
Lệnh nghiêm sấm sét đùng đùng
Tậu gà nuôi rắn không dung tội này.

Lệ nuốt lệ đắng cay xiết kể
Thương rắn thần tựa thể thương con
Khấu đầu tạ trước công môn
Xin đem đôi rắn thả luôn giữa dòng.

Cơn phong vũ ầm ầm nổi dậy
Sóng bạc đầu nước xoáy mênh mông
Long xà thoát xuống thuỷ cung
Nước rẽ đôi dòng cuồn cuộn chứa chan.

Khắp duyên hải sấm ran từ đấy
Bóng long hầu nổi dậy nơi nơi
Những phường bán nước hại nòi
Gian tà quỷ quyệt tội trời không tha.

Dìm đáy nước về toà thuỷ tộc
Tội gia hình bõ lúc sai ngoa
Lẽ thường tội báo oan gia
Hại nhân nhân hại sự đà không sai.

Nước Văn Lang vào đời Thục trị,
Giặc Triệu Đà có ý xâm lăng,
Triều đình ra lệnh tiến binh,
Thuyền bè qua bến sông Tranh rợp trời.

Bỗng nổi trận phong lôi bão táp
Ba quân đều sợ hãi khiếp kinh
Hỏi ra mới biết sự tình
Thiết bày hương án lễ trình bên sông

Mời trưởng lão trong vùng thôn xóm
Khấn vừa xong gió lặng sóng yên
Uy linh sự đã hiển nhiên
Lệnh truyền dân xã lập đền bên sông.

Công hộ quốc gia phong thượng đẳng,
Tước Long hầu truy tặng Đại vương,
Bảng vàng thánh thọ vô cương
Hiếu trung tiết nghĩa đôi đường vẹn hai.

Hát oán Quan Lớn Tuần Tranh

Con tìm về ninh giang nghe nỗi oan Quan Tuần ôi xót xa.

Một đấng nam nhi anh hùng đâu có màng chuyện đời ong bướm.

Một đời vì non sông mang sức trai giữ trọn chữ hiếu trung.

Đâu có ngờ đất nổi cuồng phong.

Sấm chớp vang trời mới biết đâu là tình thâm.

Lệnh lưu đày ban ra đi tới tới phương trời xa.

Hiu hắt bao đêm ngày kì cùng quan san.

Ơi hỡi trời cao.

Oan trái này ai có ngờ đâu có ngờ chuyện xưa sắp đặt.

Giữa tiết tháng năm sông Kỳ Cùng.

Cuồng phong nổi lên đón người tráng sỹ.

Tích xưa lưu truyền ghi dấu để ngàn thu.

Nỗi oan quan tuần kỳ cùng còn ghi nổi dấu thiêng

Hát kiều dương Quan Lớn Tuần Tranh

Trên bát ngát long chầu hổ phục
Dưới tam đầu cửu vĩ chầu lên
Lân rờn phượng múa đôi bên
Quan Tuần trắc giáng ngự lên sập rồng.

Sắc vua phong kiêm chi tam giới
Hay tróc tà sát quỉ trừ tinh
Quan Tuần vạn phép muôn linh
Quyền ngài cai quản thiên binh nhà trời.

Ngự đồng ai mình quyền bóng quý
Nương uy trời thụy khí đoan trang
Quan Tuần hiển hách uy vang
Ra tay tế độ trần gian được nhờ.

Lúc bấy giờ ngài ra uy hùng hổ
Nương oai trời cứu độ muôn dân
Đùng đùng nổi trận phong vân
Ngự đồng ban phép cứu dân trừ tà.

Cánh dấu thiêng đem về mà trấn
Ai có tà xin quan trục tà ra
Dù ai vận hạn chưa qua
Kêu quan đệ ngũ bệnh đà tan ngay.

Nay dốc lòng ơn ông vạn bội
Hoặc ai mà nhầm lỗi truyền tha
Hay là cách trở sơn hà
Cầm cờ chỉ núi núi đà tan không .

Tiếng nức danh tung hoành dũng lược
Cảnh non bồng nước nhược bồng lai
Khi chơi bạn trúc bạn mai
Bạn loan tiệc ngọc xum vầy xướng ca.

Các bộ nàng ra tay bẻ quế
Quan dạo chơi thành thị hồ tiên
Ba ngàn thế giới dư thiên
Tiếng quan đệ ngũ khắp miền đông tây.

Bốn phương trời đội ơn đức cả
Ai có lòng quan hỉ xả từ bi.
Thiên sinh văn võ gồm tài
Quan tuần lịch sự đáng trai anh hùng.

Hát mười nguyện xin lộc Quan Lớn Tuần Tranh

Nay con nguyện tích trữ công đức, cúi xin ông nhỏ phúc hà sa.

Độ cho nam nữ trẻ già, độ cho non nước nhà nhà được hưng long.

Một nguyện ngài giáng phúc trừ tai
Đồng gia bản hội ai ai cũng thịnh cường.

Nguyện thứ hai buôn bán đủ trăm đường
Tiền tài lưu loát bạc vàng đề đa.

Nguyện thứ ba công hầu các lễ
Hộ tiểu con phú quí sang giàu
Độ tiểu con nay sống dài lâu
Nhờ ơn quan lớn phúc lâu giầu bền.

Bốn con nguyện giữ lòng trong sáng
Xám hối quan chẳng dám đơn sai.
Xin quan hạ bút hoa khai
Cho dân Nam Việt tiến tai vi tường

Năm con nguyện trung thành Tứ phủ,
Trước hội đồng văn vũ bá quan.
Xin Quan nhỏ phước hiên nhan,
Độ cho đệ tử được bình an tháng ngày.

Sáu nguyện quan trắc giáng điện đình,
Độ cho đệ tử được đời đời vinh hoa

Bảy nguyện giáng phúc hà sa.
Bao nhiêu hạn ách tống ra hải hà.

Tám nguyện cho nam nữ trẻ già,
Đồng gia tín chủ lộc tài cứ hoan hân.

Chín nguyện giáng phúc lưu ân
Quan Tuần giáng phúc được mười phân vẹn mười

Quan độ cho tới nguyện thứ mười con con cháu cháu lộc tài đề đa

 

Bản hát văn Quan Lớn Tuần Tranh số 3

Quyết mở đường dân an quôc thái

Dựng cơ đồ vạn đại cao sơn

Nhớ xưa tích cũ nhiệm màu

Quan Lớn Tuần trắc giá ngự đầu kim tinh

Tuổi niên thiếu đao binh  yên ngựa

Sống vì đời thác trợ muôn dân

Sinh làm tướng thác làm thần

Dấu thiêng ghi để muôn dân phụng thờ

Gương  đã tỏ soi đời càng tỏ

Trấn Ninh Giang vạn cổ anh linh

Bao phen đắp lũy xây thành

Khắp miền duyên hải sông Tranh nức lòng

Quan Lớn Tuần đánh Đông dẹp Bắc

Đã quyết lòng đánh giặc ghi công

Làm trai đáng mặt anh hùng

Sông Thương đột phá treo cung non Đoài

Gương anh khí sáng ngời muôn thủa

Chí hào hùng rạng rỡ  non sông

Vinh quang thay nòi giống tiên rồng

Muôn dân ghi nhớ Quan Tuần ngài tài cao.

 

Ngày tiệc chính của Quan Lớn Tuần Tranh là ngày 25/5 âm lịch (là ngày ngài bị lưu đày và bảo nhân dân quê ông làm giỗ vào ngày này), ngoài ra vào ngày 14/2, các đền thờ ông cũng mở tiệc đón ngày đản sinh của Quan Lớn Tuần Tranh.

 

>>> Nhấn Subscribe để theo dõi các video về Phủ Dầy Nam Định tại kênh: Phủ Dầy Nam Định Official – YouTube