Đền Đông Cuông là một trong những ngôi đền cổ nổi tiếng gắn liền với sự tích về ông Hoàng Báo Đông Cuông cùng mẫu thân đã hiển linh phù đời giúp dân.

“Ông Hoàng Báo vốn dòng hoàng tộc
Mồ côi cha từ lúc còn thơ
Tết xuân theo mẹ về nhà
Khấu đầu kính chúc ông bà ngoại thân”

Ông Hoàng Báo Đông Cuông là ai ?

Ông Hoàng Báo được cho là con trai của Mẫu Đông Cuông và tướng quân Hà Đặc – một vị tù trường của bản Mường Khà . Người Mường Khà là dân tộc có danh tiếng nhất và có quyền thế nhất thời đó.

Sự tích Ông Hoàng Báo Đông Cuông

Theo thần tích của dòng họ Mo Hà trông coi đền Đông Cuông ghi chép rằng: Ông Hoàng Báo là con trai bà Lê Thị Kiểm và ông Hà Văn Thiên. Gia đình ông là người Tày vùng Đông Cuông, được triều đình giao cai quản vùng Đông Cuông và ngoại vi. Ông Thiên vốn là hậu duệ của Hà Đặc, Hà Chương, Hà Bổng (Trại chủ Quy Hoá) đã hy sinh trong trận chiến chống quân Nguyên. Ông bà sinh hạ được một con trai là Ông Hoàng Báo. Khi Ông Thiên tạ thế, bà Kiểm và con trai ở lại Đông Cuông. Họ dạy dân lập ấn lập bản, trồng trọt chăn nuôi và chữa bệnh cứu người. Sau này khi tạ thế, Bà hóa thánh là Chầu Đệ Nhị hiển linh giúp dân vả phù giúp cho thuyền bè qua dòng sông Thao. Dân lập miếu thờ Ông bên Ghềnh Ngai ở hữu ngạn sông Hồng. Còn miếu thờ hai mẹ con Bà được lập tại bên tả ngạn đối diện, sau này được sang sửa và mang tên Đền Đông Cuông.

>>> Xem thêm: Sự tích Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn Đông Cuông

Đền thờ Ông Hoàng Báo Đông Cuông

Đền Đông Cuông – nơi thờ phụng Ông Hoàng Báo và thân mẫu Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn. Đền là một trong hai đền lớn ở thượng lưu sông Hồng, đã tồn tại từ lâu đời, tọa lạc tại xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái, là cụm di tích gồm 4 điểm: Ngoài Đền Chính còn có Miếu Cô, Miếu Cậu và Miến Đức Ông (Miếu Đức Ông tọa bên hữu ngạn sông Hồng đối diện với ngôi Đền Chính về hướng Nam cách 150m đường chim bay thuộc cụm di tích Đền Đông Cuông).

Trong đền có tòa cung cấm gồm một gian trên thượng cung cấp sàn cách mặt nền 1,80m là nơi đặt hai pho tượng, tượng Mẫu và tượng cao quan Đại Vương người Tày Khao – Ông Hoàng Báo Đông Cuông. Tuy mỗi pho tượng có một sự tích kích cỡ khác nhau song đều được tạo dáng hài hòa (đường sơn viết thiếp bên ngoài ăn nhập với nội dung bên trong của từng pho tượng bài trí theo thể thức nam tả – nữ hữu).

Hầu giá Ông Hoàng Báo Đông Cuông

Ông Hoàng Báo thường không được thỉnh trong nghi thức hầu đồng do Ông không nằm chính thức trong hệ thống thần linh Tứ Phủ. Tuy nhiên, người ta vẫn hầu giá Ông Hoàng Báo sau ông Hoàng Mười khi về đền Đông Cuông. Khi ngự đồng, Ông Hoàng Báo Đông Cuông mặc áo vàng, làm lễ tấu hương khai quang và tay cầm hèo múa. Sau đó, ông hiến tửu rồi ban phát tài lộc cho con nhang đệ tử.

Bản văn Ông Hoàng Báo Đông Cuông

Bản văn số 1

Đệ tử con khấu đầu vọng bái
Trên tòa vàng phật thánh chứng tri
Ông Báo Hoàng ngự cảnh lưu ly
Mậu A, Trái Hút hách danh độ người
Trống ba hồi nghe nhời triệu thỉnh
Ông Báo Hoàng nhĩ thính nhỡn khai
Thần thông dũng mãnh tốc lai
Hào quang chớp giật các nơi sấm rền
Suối cam tuyền rừng xanh núi đỏ
Ngàn tiêu dao ngọn cỏ nương mây
Bao nhiêu tà quỷ khi nay
Vẳng nghe tiếng thét hồn bay phách dời
Nhớ thủa thời khai thiên lập địa
Đất Đông Cuông giáng hiện thánh nhân
Cành hồng phơi phới gió xuân
Điềm lành quý tử giáng sinh hạ trần
Trấn Mường Khà cha là tù trưởng
Đấng anh hùng trấn giữ biên cương
Giao phong trận thế khôn lường
Phụ thân tạ thế lên đường mây xanh
Nhớ lời cha ấm tình phụ tử
Đạo hiếu trung gìn giữ không sai
Đức Ông ngự Miếu Ghềnh Ngai
Hoàng cùng Thánh Mẫu quản cai Mường Khà
Chiếu thiên cung phong là thượng đẳng
Đạo sắc phong truy tặng đề tên
Muôn dân ghi nhờ lập đền
Mão đầu mở hội tháng giêng nức lòng
Rước kiệu Mẫu cùng ông Hoàng Báo
Sang Ghềnh Nghai thăm viếng Đức Ông
Chữ rằng sắc sắc không không
Đức Hoàng hiển thánh uy phong độ người
Khi thanh nhàn dạo chơi mọi chốn
Lúc sai hành thu tróc quỷ ma
Có phen lại xuống Diêm La
Mở cờ dẹp nước khảo tà thu tinh
Lên thiên đình cưỡi mây nương gió
Xuống phàm trần ai có dám đang
Tâm thành thiết lập đàn tràng
Kêu cầu tất ứng vẻ vang hay là
Trước điện tòa con thòi phụng sự
Sau tu hành lấy chữ thiện tâm
Ơn nhờ thánh giáng lưu ân
Đức Hoàng giáng phúc thiên xuân thọ trường.

Bản văn số 2