Vương Cô Đệ Nhất là một trong nhị vị vương cô – con gái của Đức Thánh Trần – Hưng Đạo Đại Vương. Cả cuộc đời Bà nổi tiếng đôn hậu dũng cảm, được nhân dân khắp mọi miền xa gần cảm phục yêu mến và hương khói phụng thờ trong các đền phủ có thờ Tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần.

 

Vương Cô Đệ Nhất là ai ?

Vương Cô Đệ Nhất hay còn gọi là Đệ Nhất Vương Cô, ngài có tên thật là Trần Thị Trinh, hiệu là Quyên Thanh Công Chúa, là con gái lớn của Hưng Đạo Đại Vương và Nguyên Từ Quốc Mẫu. Có thể thấy, cô xuất thân trong gia đình dòng dõi quý tộc võ tướng anh hùng, có thân phụ là bậc lương đống của quốc gia, một mực trung với nước hiếu với dân. Còn thân mẫu hết mực đảm đang đoan hiền, là hậu phương vững chắc và góp công không nhỏ trong ba lần kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Tiếp nhận những giá trị truyền thống gia đình, cô lớn lên trở thành người con gái đức hạnh, bao dung nhân hậu, tài năng xuất chúng hiếm có. Sau đó được gả vua Trần Nhân Tông vào năm Giáp Tuất (1274), trở thành Bảo Thánh Hoàng Hậu và được vua vô cùng sủng ái. Sau khi hạ sinh vua Trần Anh Tông và vua Anh Tông lên ngôi, bà được phong thành Đệ Nhất Khâm Từ Hoàng Hậu Quyên Thanh.

Năm Quý Tỵ (1293), Khâm Từ Bảo Thánh Hoàng Thái hậu bị bệnh nặng và ngày càng trầm trọng. Đến ngày 13 tháng Chín thì bà mất tại cung Lỗ Giang, phủ Long Hưng (nay thuộc Thái Bình). Đến năm Canh Tuất (1310) thì được hợp táng cùng linh cữu vua Trần Nhân Tông tại lăng Quy Đức.

>>> Xem thêm: Đức Thánh Trần

Đền thờ Vương Cô Đệ Nhất

Tục truyền, Quyên Thanh là tiên nữ hạ phàm đầu thai xuống làm con nhà họ Trần để đem lại rạng danh cho dòng tộc và vương triều. Trong hệ thống thần linh tứ phủ phối thờ dòng nhà Trần, Quyên Thanh được xếp là Vương Cô Nhất. Ngày nay, nhân dân các vùng thờ tượng Đệ Nhất Vương Cô cùng với Hưng Đạo Đại Vương tại các đền thờ tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần. Còn riêng ở Đền Kiếp Bạc (Chí Linh, Hải Dương) và Đền Bảo Lộc (Nam Định) thì cô ngồi cận bên tả (bên trái) Đức Vương Phi. Ngoài ra, đền Trần Thương (Lý Nhân, Hà Nam) hay đền thờ Đức Thánh Trần (Nha Trang) đều có ban thờ Nhị vị Vương Cô (hay Cô Đôi Nhà Trần) được nhân dân thờ cúng nghiêm cẩn. Tại đền Đức Thánh Trần ở Nha Trang còn bức bửu cáo viết những dòng ca ngợi bà như sau:

Đông A chi ngọc diệp lưu căn, giang sơn chung tú

Nam Việt chi kim âu vĩnh diện, thảo mộc quyết linh

Hương trú xuân viên, thụ kiếm nhi cao tiên chỉ điểm

Nghĩa là:

Vốn là lá ngọc của nhà Trần, hun đúc bởi khí thiêng sông núi

Mãi như âu vàng của đất Việt, kết tinh từ linh diệu cỏ cây

Hương thơm bát ngát vườn xuân, gởi kiếm cung nhờ cao tiên chỉ dạy

Bản văn  Vương Cô Đệ Nhất

Hoa hải đường Đệ Nhất Vương Cô

Đất hạc hương là đất trâm oanh.

Kim chi ngọc diệp rành rành

Thái sư nhất phẩm quyền hành ai hay.

 

Trên phủ tía quyền tuân tiên nữ

Xuống hồng trần phụng sứ thánh quân.

Cành vàng lá ngọc thanh tân

Giáng sinh gặp lúc nhà trần trung hưng.

 

Ngoài chin bệ quân vương giáng chỉ

Đệ nhất nương thần nữ tiên cung.

Càn khôn 2 vị chính trung

Sân rồng được sạch lầu rồng ngày nay.

 

Trên tấu đối ba tòa soi sét

Vương cô đều vạn phép uy linh.

Muôn người bách bệnh tan tành

Nam sinh thanh tú nữ lành phương phi.

 

Thét một tiếng tà tinh chốn lủi

Phép vương cô dũng mãnh tài cao.

Tang hình biến tướng trăm chiều

Trừ tà sát quỷ phép càng thần thông.

 

Vương cô tỏ mặt anh hung

Mở đường con cháu lạc hồng bước lên.

Lời vàng phán ngọc truyền ra

Tấm nhuần cây cỏ muôn đời mai sau.

 

Phượng hoàng vỗ cánh lên mây

Phất cờ nương tử tung bay long thành.

Oai linh như giục thế gian

Non sông nặng gánh trao tay bạn hiền.

 

Các miền đệ tử xa gần

Đêm ngày vọng bái đèn hương khẩn cầu.

Lộc tài đôi chữ kiêm thu

Hương thơm một triện long thành kính dâng.

 

Vương cô giáng phúc lưu ân

Năm canh quỳ trước lô hương khẩn cầu.

Sớm khuya tam chắp khấu đầu

Ngàn năm hưởng lộc thiên xuân thọ trường

Lòng thành vọng bái vương cô.

 

Hầu giá Vương Cô Đệ Nhất

Hầu Vương Cô Đệ Nhất thuộc về hầu đồng Trần Triều. Có một thời gian, hầu đồng Trần Triều sát nhập vào hệ thống Tứ Phủ thờ Mẫu. Ngày nay, hầu đồng Trần Triều đã có xu hướng tách ra khỏi hệ thống Tứ Phủ để nhằm chữa bệnh, diệt trừ tà ma. Những người theo hầu đồng Trần Triều gọi là thanh đồng.

Do Vương Cô Đệ Nhất theo dòng tu ở ẩn trong núi nên hiếm khi ra ngự đồng, và hiếm khi có người hầu. Người ta chỉ thỉnh Cô tráng mạn nên chỉ có một số ít các thanh đồng theo chân tu mới hầu cô. Khi ngự về đồng, cô mặc áo đỏ thêu rồng phượng hoặc áo gấm, đầu đội khăn vành dây có von đỏ thắt dải buộc lên và chỉ phất cờ.

 

>>> Nhấn Subscribe để theo dõi các video về Phủ Dầy Nam Định tại kênh: Phủ Dầy Nam Định Official – YouTube