Cô Đôi Cam Đường là điển hình cho một nhân thần chịu thương, chịu khó, thông qua cô chúng ta có thể nhìn thấy bóng dáng của những người phụ nữa Việt Nam tảo tần. Vậy cô đôi Cam Đường là ai ? sự tích Cô đôi Cam Đường  như nào và Cô Đôi Cam Đường có thuộc hệ thống thờ Tứ phủ không ? qua bài viết này, xin tổng hợp gửi tới bạn đọc một vài thông tin giải đáp cho các thắc mắc trên.

“Lòng thành thắp một tuần hương
Dâng văn sự tích Cam Đường tiên cô
Gương tần tảo đời đời ghi nhớ
Chữ kiệm cần ví tựa vàng son
Trăm năm bia đá vẫn mòn
Cam Đường cổ tích miếu đường ngàn thu.”

 

 

Cô Đôi Cam Đường là ai ?

Cô Đôi Cam Đường không phải là thánh cô đứng thứ hai trong hệ thống Tứ phủ Thánh Cô, mà từ “Cô Đôi” ở đây chỉ nghĩa là hai Cô quê gốc ở đất Đình Bảng (Bắc Ninh) làm nghề buôn bán vải sau này hiển linh trên đất Cam Đường. Vốn trước đây thuật ngữ nói về hai cô là Đôi cô cam đường, nhưng dần dần người dân đảo đi đảo lại thành Cô Đôi Cam Đường.

>>> Đọc thêm: Sự tích cô Đôi Thượng Ngàn, văn cô Đôi Thượng Ngàn và đền thờ cô

Sự tích Cô Đôi Cam Đường

Cô Đôi Cam Đường vốn là hai cô gái trẻ tuổi đôi mươi, quê ở vùng Đình Bảng thuộc tỉnh Bắc Ninh ngày nay. Khi ấy, Lào Cai là vùng đất giao thương tấp nập, thương buôn từ miền xuôi đến miền ngược đều tới đây để buôn bán. Hai cô gái đã cùng nhau lên xứ Lạng bán vải và trao đổi lấy các sản phẩm khác tại khu làng Chiềng On. Nhưng thực chất, hai cô được triều đình giao nhiệm vụ lên vùng Lào Cai để dò la tình hình giặc Thanh và giúp đỡ quân ta. Dù không ai biết về thân thế của hai cô như nào, nhưng tình cảm giữa dân làng và hai cô vẫn rất thân thiết. Bẵng đi một thời gian, dân làng Chiềng On không còn thấy hai cô đến bán vải nữa. Rồi một hôm, người ta phát hiện xác hai cô trôi dạt về làng. Ai ai cũng thương xót và lập miếu thờ hai cô tại nơi đây. Các bô lão trong làng nói, trong khi bí mật tiếp tế quân ta chống giặc Thanh, hai cô đã bị chúng phát hiện và giết chết. Xác hai cô bị thả xuống suối và dạt về làng Chiềng On, nơi mà hai cô đã từng gắn bó và được nhân dân yêu thương.

Lạ kỳ thay, sau đó dân làng Chiềng đều làm ăn vô cùng thuận lợi, mùa màng bội thu,…Người ta rỉ tai nhau rằng, hai cô gái trẻ tuổi tốt bụng đã linh ứng và phù hộ cho nhân dân nơi đây có cuộc sống ấm no hạnh phúc. Tiếng lành đồn xa, không chỉ dân làng mà khách hành hương khắp nơi cũng đã đến chiêm bái cửa đền hai cô để tưởng nhớ công ơn hai cô gái trẻ. Miếu thờ hai cô cũng dần được tu sửa thành Đền Cô Đôi Cam Đường như ngày nay.

Cô Đôi Cam Đường có thuộc hệ thống thân linh Tứ phủ ?

Có người thắc mắc rằng, Cô Đôi Cam Đường có thuộc hệ thống thần linh Tứ Phủ hay không ? Câu trả lời là Không.

Bản chất của thuật ngữ nói về hai cô là “Đôi Cô Cam Đường”, tức là ám chỉ hai cô gái hiển linh tại xứ Cam Đường. Nhưng dần dần, nhân dân truyền miệng và đảo lại thành “Cô Đôi Cam Đường”. Hai cô thực chất không có mối liên hệ với Cô Đôi Thượng Ngàn và Mẫu Thượng Ngàn nên không chính thức thuộc hàng Tứ Phủ. Nhưng hai cô cũng rất hay về giáng hầu.

 

 

Hầu giá Cô Đôi Cam Đường

Cô Đôi Cam Đường không chính thức thuộc hệ thống Tứ Phủ nên chỉ được thỉnh sau giá Cô Bé. Khi ngự về đồng, cô mặc áo tứ thân màu xanh, chít khăn mỏ quạ, đầu đội nón quai thao giống như đồ của các liền chị quê hương Kinh Bắc. Vai cô đỡ đòn gánh cong, hai đầu là giá đựng vải vóc

Văn Cô Đôi Cam Đường

 

 

Bản văn Cô Đôi Cam Đường thứ nhất

Lòng thành thắp một tuần hương

Dâng văn sự tích Cam Đường tiên cô

Quê nhà ở đất xưa Đình Bảng

Dòng nối dòng buôn bán vải tơ

Cô quản gì nắng sớm chiều mưa

Cong cong đòn gánh sớm trưa cho đời

Nào tơ lụa vải sồi lĩnh tía

Đủ mặt hàng chẳng thiếu thức chi

Chiều chiều quảy gánh ra đi

Lung linh gót ngọc quảy đi cho đời

Cô tới đâu hoa cười chim hót

Các bản làng nhẹ gót thênh thênh

Suối khe đồi núi gập ghềnh

Vải tơ đem đến ấm tình ngược xuôi

Dân đâu đấy nhớ người tiên nữ

Dáng thanh thanh mắt tựa sao sa

Thơm thơm tóc phượng dà dà

Hây hây má phấn da ngà lưng ong

Núm đồng tiền dáng trông ngọc thuyết

Nở nụ cười vẻ nguyệt in hoa

Khăn vuông đen thẫm đậm đà

Lưng đeo xà tích tai hoa bấm vàng

Áo đổi vai dịu dàng vạt thắt

Mối lưng bao nhiệm nhặt đường cong

Tư trời sánh với trăng trong

Công dung ngôn hạnh đức cùng thanh tao

Sở mãn hạn thiên tào bỗng gọi

Trở về trời để lại nhớ thương

Người tiên gửi đất Cam Đường

Dấu tiên để lại bốn phương phụng thờ

Thuở sinh thời vải tơ đem đến

Lúc về trời vẫn hiện đêm khuya

Canh ba quảy gánh đi về

Tay tiên hái quả trẩy huê cho đời

Sang canh tư dạo chơi các bản

Gọi chim rừng gợi sáng canh năm

Anh linh nức tiếng bốn phương

Có cô tiên nữ Cam Đường thiêng thay

Dân đâu đó đêm ngày ngưỡng mộ

Đội ơn cô tế độ sinh nhân

Ban tài tiếp lộc xa gần

Kêu sao được vậy nhân dân ơn nhờ

Đôi đãy nải thủa xưa ghi lại

Cô Cam Đường tiếng mãi mai sau

Hôm nay dâng tiến văn chầu

Cung đàn tiếng hát đôi câu tâm thành

Cô về lai giáng điện đình

Xin cô bốn chữ khang ninh thọ trường.

 

Bản văn Cô Đôi Cam Đường thứ 2

Gương tần tảo đời đời ghi nhớ

Chữ kiệm cần ví tựa vàng son

Trăm năm bia đá vẫn mòn

Cam Đường cổ tích miếu đường ngàn thu

Đường Quan Lộ, chợ Dầu, Đình Bảng

Có hai cô buôn bán tha hương

Đòn cong túi đẫy dịu dàng

Ngược xuôi thuận nẻo Cam Đường chợ xa

Hai túi đẫy lượt là nhiễu vải

Lụa tơ vàng sồi đũi hoa trơn

Hai vai nặng gánh càn khôn

Chàm xanh lĩnh tía nâu non vải sồng

Đường xa lắc mà lòng chẳng ngại

Giúp người đời có vải ấm thân

Niềm tin đồn đại xa gần

Cam Đường biên giới thổ dân nức lòng

Bỗng một buổi trời đông tuyết lạnh

Vai nặng nề quảy gánh non xa

Chiều hôm bóng đã xế tà

Núi non khuất khúc vào ra vắng người

Cô dừng bước bên đồi đỡ gánh

Biết đâu ngờ đã định mưu gian

Cường hung một lũ bạo tàn

Thẳng tay cướp của lại toan hại người

Âu cũng bởi số trời đã định

Nợ trần hoàn nhẹ gánh gian lao

Tinh linh trở lại thiên tào

Cam bề hoặc tử quyết liều hai thân

Ngàn cỏ hoa tần ngần rủ lá

Cảm thương người một dạ kiên trinh

Nỗi oan khuất thấu Thiên Đình

Mối xông cổ mộ rành rành bên non

Phép linh ứng hiện hồn đưa khách

Cứu cho người thoát ách cường hung

Độ người trên bộ dưới sông

Thuận buồm xuôi gió thong dong đi về

Khắp hương bản nhờ uy tế độ

Ai khẩn cầu phúc thọ tài danh

Cam Đường dựng miếu anh linh

Sở cầu như ý thời tình thế gian

Thường dạo cảnh Đông Cuông,Trái Hút

Đền Bảo Hà,Ngòi Hóp ,Lao Cai

Sông Thương bẻ lái chèo bơi

Khi vào Rừng Cấm,khi chơi Làng Giàng

Khi chơi cảnh Hà Giang ,Bắc Mục

Thú lâm tùng rừng trúc rừng mai

Cam Đường quả ngọt hoa tươi

Lẵng hoa cô quảy trên vai nhịp nhàng

Thắt đai ngang xuyến vàng xà tích

Ống vôi trầu đỏ quạch thơm cay

Yếm đào dải lụa tung bay

Mặc áo đổi vạt chân giày quai ngang

Miếu đôi cô Cam Đường cổ tích

Hiếu anh linh hách trịch thế gian

Thỉnh cô trắc giáng đàn tràng

Khuông phù đệ tử an khang thọ trường.

 

Đền thờ Cô Đôi Cam Đường

Đền Đôi Cô –  Cô Đôi Cam Đường còn được người dân gọi với tên khác là đền “Cô Đôi Cam Đường”. Ngôi đền đã tồn tại cách nay hàng trăm năm, gắn liền với truyền thuyết lạ. Toạ lạc tại một vị trí khá đẹp tại thôn Chiềng On – xã Cam Đường – thị xã Lào Cai (nay thuộc phường Bình Minh, thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai). Phía trước đền là dòng suối xanh, lưng đền dựa vào gò đồi đất lớn.

Tuy quê hai Cô ở Bắc Ninh nhưng lại hiển thánh ở thị xã Cam Đường, Lào Cai nên người dân ở đó lập Đền Cô Đôi Cam Đường.

Cô Đôi Cam Đường từ một am miếu nhỏ, tồn tại qua hàng trăm năm. Trải qua nhiều thăng trầm và biến động của lịch sử, đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của người dân địa phương cũng như du khách thập phương. Ngày nay vẫn là nơi linh thiêng trong tâm linh của người dân Lào Cai.

Cũng giống như những ngôi đền khác, đền Đôi Cô hàng năm cũng có một số ngày lễ hội chính như:

• Lễ tết thượng nguyên tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng âm lịch.
• Lễ vào hè tổ chức vào ngày 10 tháng 4 âm lịch.
• Lễ ra hè tổ chức vào ngày 10 tháng 7 âm lịch.

 

Khánh tiệc Cô Đôi Cam Đường

Ngày lễ chính của đền Đôi Cô tổ chức vào ngày 13 tháng 9 âm lịch

 

>>> Nhấn Subscriber để theo dõi các video về Phủ Dầy Nam Định tại kênh Phủ Dầy Nam Định Official