Chúa Cà Phê là một trong những vị chúa bói linh thiêng trên miền thượng ngàn, chúa bà là người dân tộc Nùng, được trời Phật phái xuống trần gian để cứu giúp dân chúng nơi núi rừng non cao trên miền Hữu Lũng, Lạng Sơn.

“Ai lên tới Chín Tư châu thổ

Ngắm cảnh rừng Bà Chúa Cà Phê

Một vùng phong cảnh sơn khê”

 

Chúa Cà Phê là ai ?

Chúa Cà Phê là bà chúa bói người Nùng từ thời thượng cổ cho đến nay vẫn chưa có tài liệu nào ghi chính xác là Chúa Cà Phê giáng hạ dưới thời nào, mà chỉ biết rằng trong các vị Chúa Bói trên thượng ngàn thì bà là người có nhiều quyền phép nhất. Có một số quan niệm cho rằng Chúa Cà Phê là bà tổ chúa bói, tức là bà chúa bói đầu tiên của nước Việt, tuy nhiên bà lại sống ẩn dật trong núi, không xuất thế vậy nên ít người biết tới bà, vậy nên bà vẫn phải thỉnh sau Tam Vị Chúa Mường.

 

 

Sự tích Chúa Cà Phê

Về sự tích giáng thế của Chúa Cà Phê như đã nói ở trên hiện chưa có tài liệu nào ghi chính xác, vì vậy ta chỉ có thể hình dung về Chúa Cà Phê qua các bản văn hầu Chúa Cà Phê, từ thời Lê Thái Tổ đã có tích rằng:

“Trong tích cũ Lê Triều Thái tổ

Một thôn nghèo mái đỏ trên nương

Lam chiều khói tỏa màn sương

Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen

Ngày thiêng sổ chọn một giờ

Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh

Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền

Khắp một vùng yên lặng màn đêm

Sao sa sáng tỏ ở bên thềm

Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh”.

Theo bản văn hầu này, chúa Cà Phê là tiên nữ được trời phật sai giáng hạ thế vào một đêm yên tĩnh tại thôn nghèo trên thượng ngàn, chúa hạ xuống điện tiền làm sáng tỏ cả một vùng. Từ đó, chúa ở lại trần thế, cứu giúp dân lành, giải hạn tai ương.

Cũng theo văn hầu này thì Chúa Cà Phê đã được Thái Thượng Lão Quân luyện phép:

“Dáng phong tư hoa kỳ đua thắm

Luyện phép tiên thái thượng lão quân”

Chính vì vậy mà chúa xem tử vi, xem tướng cứ như thần:

“Tử vi xem tướng như thần

Bói trong gia sự mười phân vẹn mười

Đoán thần tướng thương dân chính đạo

Giải hạn tai chỉ bảo căn ro.”

Vậy nên, chúng ta nên coi Chúa Cà Phê là một trong các chúa bói lâu đời nhất Việt Nam thì đúng hơn bởi Chúa Nguyệt Hồ cũng được coi là chúa bói, trong khi Chúa Nguyệt Hồ có từ thời Hùng Vương và ngoài ra còn một số chúa bói khác được thờ ở nhiều nơi khác. Nếu coi Chúa Cà Phê là bà tổ chúa bói là còn thiếu cơ sơ.

>>> Xem thêm: Sự tích Chúa Ba Nàng vang danh khiến người người nể phục

 

Ngày tiệc Chúa Cà Phê

Nghe người chấp pháp của đền nói ngày kỵ của ngài là 6/2.

 

Hầu Chúa Cà Phê

Chúa Cà Phê không hay ngự đồng như Tam Vị Chúa Mường, nhưng nếu có đại tiệc mở đàn Chúa Bói thì người ta cũng hay thỉnh Chúa Bà về giá ngự.

Khi loan giá ngự đồng chúa thường mặc áo đen (có nơi dâng chúa áo xanh hoặc áo vàng, tuy nhiên khá ít người hầu chúa mặc màu áo như vậy), chúa về đồng cũng múa mồi khai quang.

Chúa ít khi ngự đồng nên văn chúa cũng khá ít, chỉ có một hai câu khi thỉnh chúa như:

“ Hách danh Chúa Bói Cà Phê

Lên chơi Phố Vị, trở về Tam Thanh”​

 

Đền thờ Chúa Cà Phê

Đền Chúa Cà Phê là một ngôi đền nhỏ rất linh thiêng nổi tiếng gần xa. Đền thờ Chúa Cà Phê ở trong vùng rất hoang vu heo hút, ở trong miền Phố Vị, Lạng Sơn.

 

Trước kia đường vào đền chỉ là con đường mòn nhỏ, rất khó đi. Hiện nay, con đường này đã được tôn tạo, mở rộng, xe ô tô cũng có thể dễ dàng đi vào. Hàng năm, ngôi đền đón hàng trăm lượt khách hành hương đến cúng vái bà chúa Cà Phê. Đông nhất là vào ngày tiệc của chúa bà.

 

 

 

 

Hát văn Chúa Cà Phê

Ai lên tới chín tư châu thổ
Ngắm cảnh rừng bà chúa cà phê
Một vùng phong cảnh sơn khê
Hồn thiêng sông núi danh tài còn ghi

Trong tích cũ Lê triều thái tổ
Một thôn nghèo mán đỏ trên nương
Lam chiều khói tỏa màn sương
Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen

Ngày thiêng sổ chọn một giờ
Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh
Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền
Khắp một vùng yên lặng màn đêm

Sao sa sáng tỏ ở bên thềm
Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh
Dáng phong tư hoa kỳ đua thắm
Luyện phép tiên thái thượng lão quân

Tử vi xem tướng như thần
Bói trong gia sự mười phân vẹn mười
Đoán thần tướng thương dân chính đạo
Giải hạn tai chỉ bảo căn ro

Giận loài tàn bạo bất lương
Khuyên quay đầu lại tìm đường tu tâm
Mang tài cứu nước cứu dân
Chúa bà sáng tỏ trần phàm còn duyên

Loài bất lương thượng thiên an bài
Loài bất lương thượng thiên an bài
Giờ dần chúa ở thiên thai trở về
Khắp hang động sơn khê chúa dạo

Đức vua phong nữ đạo thần linh
Du thuyền yên thế cứu dân
Lập đền hương khói xa gần nhớ ơn
Tiên nhớ cảnh thủy sơn bắc địa

Giáng trần phàm cao lùng cà phê
Núi non trăng nước hương khê
Núi non trăng nước hương khê
Chim kêu vượn hót hạc bày dâng hoa

Môi son má phấn da ngà
Thơm thơm tóc phượng rà rà lưng ong
Chúa bà thơm thơm tóc phượng rà rà
Áo chàm khăn thắm đai hoa kiềng vàng

Khăn vắt ngang lưng đeo xà tích
Tai hoãn vàng vòng ngọc kim cương
Ấn phù đạo pháp cương thường
Ngự đồng phán bói chỉ đường trần gian

Có phen chơi cảnh bích động thanh nhàn
Ngự lầu hồng phủ tía thênh thang
Suối trong nước bạc rừng vàng
Núi rừng trùng trùng điệp điệp thang mây

Ngắm xem phong cảnh đền đây
Thác reo uốn khúc thông cây rườm rà
Trăng soi bóng liễu la đà

Rừng cấm chúa bà dạo bàn cờ ngự vui
Chúa bà cà phê hách danh trần phàm
Oai danh thần pháp chúa bà trừ gian
Đêm cùng ngày chúa soi xét nhân gian

Nghe chúa hạ lệnh giúp dân trừ tà
Danh thơm còn mãi vang xa
Tiếng lòng thổn thức chúa bà thương dân
Công người như nước như non

Trọn đời giữ tấm lòng son vì đời
Ai hay lẽ sao trời vật đổi
Lánh bụi trần về cõi hư không
Đồi cao còn dấu tiên rồng
Ban tiên đủng đỉnh gót hồng múa ca

Ngũ âm tay đàn tang tích tình tang
Tay đàn tang tích tình tang
Tiếng tơ tiếng trúc dịu dàng bẻ bai
Tiếng thổ tiếng mường khoan thai điểm đót

Cảnh lâm thiền vượn hót chim kêu
Mười hai cô thổ mán theo hầu
Muôn loài khắp chốn đâu đâu vọng cầu
Ba mươi sáu cửa động quy đầu làm tôi

Ánh đuốc kia sáng tỏ ngân hà
Đuốc soi sáng khắp gần xa
Soi cho đệ tử lộc tài bình an
Đệ tử con khấu đầu vọng bái

Xin chúa bà giáng phúc lưu ân
Độ cho đệ tử thiên xuân thọ trường

 

 

>>> Nhấn Subscribe để theo dõi các video về Phủ Dầy Nam Định tại kênh: Phủ Dầy Nam Định Official – YouTube