Sáng ngày 16/12/2018 (ngày 10/11/ năm Mậu Tuất), tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội (xã Phù Linh, huyện Sóc sơn, TP. Hà Nội) Học Viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội cùng Viện Nghiên cứu Tôn giáo – Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học: Phật giáo với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam.

Hội thảo khoa học: Phật giáo với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam.

Đặc biệt tham dự hội thảo có sự góp mặt của ông Nguyễn Văn An, nguyên Chủ tịch Quốc hội; bà Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó Chủ tịch nước; PGS.TS.Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tôn giáo cùng các nhà nghiên cứu tôn giáo của Viện, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tôn giáo – tín ngưỡng, đại biểu Ban Tôn giáo Chính phủ. Cùng các nhà nghiên cứu Tôn giáo của Viện, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu Tôn giáo -Tâm linh, đại biểu Ban Tôn giáo Chính phủ, các Đồng đền, Đồng điện, Thủ nhang, Thanh đồng đạo quan, con nhang đệ tử của Mẫu.

Sau phần nghi lễ, Thượng tọa Thích Thanh Quyết phát biểu khai mạc hội thảo: “Tín ngưỡng thờ Mẫu là một hiện tượng văn hóa tín ngưỡng tâm linh độc đáo trong hệ thống tín ngưỡng dân gian đa thần của người Việt Nam. Tín ngưỡng thờ Mẫu là nhu cầu xuất phát từ tâm linh của người dân Việt nói lên ý thức tưởng nhớ tổ tiên, lòng tôn kính vì sự biết ơn, vì lòng tin tưởng … Điểm thuyết phục để UNESCO công nhận thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại chính là tính bản địa của văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu, tính dung nạp văn hóa, tính cởi mở đối với nền văn hóa khác, sự giao lưu giữa các cộng đồng, sự đoàn kết giữa các tộc người trong cộng đồng khu vực hay quốc gia. Những giá trị văn hóa đó được thể hiện qua những bài chầu văn, những nghi thức diễn xướng, trang phục, cách trang trí đền đài, điện thờ. Điển hình trong điện thờ Mẫu có thể thấy các yếu tố của đạo Phật, đạo Lão, không chỉ người Kinh thờ Mẫu Tam phủ hay Tứ phủ, một số dân tộc thiểu số cũng thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu với trang phục, với quan niệm của riêng họ. Từ cái nôi cội nguồn Bắc Bộ, khi vào miền Trung, Thánh Mẫu Liễu Hạnh tiếp thu thêm các nữ thần xứ sở như Thánh mẫu Thiên Y – Ana của người Chăm, Thiên Hậu Thánh Mẫu của người Trung Hoa, đến miền Nam xuất hiện Linh Sơn Thánh Mẫu tức Bà Đen Tây Ninh, rồi Bà Chúa Xứ núi Sam… Đã có nhiều Hội thảo khoa học về Phật giáo từ cấp cơ sở tới cấp quốc gia và quốc tế, trong những năm gần đây đã có một số Hội thảo về Đạo Mẫu.

Thượng tọa Thích Thanh Quyết phát biểu khai mạc hội thảo khoa học: Phật giáo với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam.

Từ tháng 3 năm 2010, trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học “Quốc Mẫu Tây Thiên Vĩnh Phúc trong Đạo Mẫu Việt Nam”. Tháng 5 năm 2014, hội thảo khoa học “Tín ngưỡng thờ Mẫu ở Nam Bộ – Bản sắc và giá trị” tại TP. Hồ Chí Minh. Tháng 6 năm 2016, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Nam Định tổ chức hội thảo khoa học quốc tế “Nghiên cứu thực hành tín ngưỡng trong xã hội đương đại “Trường hợp tín ngưỡng thờ Mẫu”. Gần đây nhất, tháng 11 năm 2017 Hội Di sản văn hóa Thăng Long – Hà Nội và các đơn vị có liên quan đã tổ chức hội thảo khoa học “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt – Nhận diện, bảo tồn và phát triển”. Nhưng rất tiếc, cho đến nay chưa có Hội thảo khoa học nào chuyên bàn về mối quan hệ giữa Phật giáo và tín ngưỡng thờ Mẫu, mà đó là thực trạng đang diễn ra trong đời sống văn hóa, đời sống tín ngưỡng tôn giáo của hàng triệu Phật tử cũng như con nhang đệ tử của Mẫu. Vấn đề nhận thức, lý luận không được quan tâm giải quyết sẽ để lại không ít khó khăn cho các nhà quản lý, gây mất đoàn kết trong cộng đồng những người có tín ngưỡng tôn giáo v.v…như trong thời gian gần đây mà chúng ta đã biết.

Trên tinh thần đó, Tôi cho rằng việc tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề Phật giáo với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt nam là việc làm cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao. Sau đây chúng ta sẽ được nghe Báo cáo đề dẫn, ý kiến của các nhà khoa học, các nhà quản lý…Thượng tọa nhấn mạnh: Với chủ đề của Hội thảo này, chúng ta cũng cần ghi nhớ câu của Vua Trần Thái Tông (1218 –1277), người đặt nền móng lý luận cho Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử Việt Nam, đã viết trong bài Phổ Khuyến Phát Bồ Đề Tâm: “Vị minh nhân vọng phân Tam giáo, Liễu đắc đề đồng ngộ nhất tâm” (Chưa tỏ ngộ, người đời lầm lẫn phân biệt Tam giáo/ Khi đạt chỗ gốc cội rồi thì cùng ngộ một tâm.) Chúng ta hy vọng, qua Hội thảo khoa học này, những vấn đề của lịch sử và hiện tại sẽ được làm sáng tỏ hơn, hoặc những gợi ý, những giả thiết khoa học mà các nhà khoa học đặt ra, sẽ được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung để ngày càng tiếp cận chân lý của lịch sử, sát với thực tiễn khách quan hơn. Điều quan trọng là vận dụng nó trong những điều kiện mới mà Phật giáo gọi là “Khế Lý Khế Cơ“, thực hiện nghiêm Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo. Luật Di sản văn hóa và các bộ Luật có liên quan, để đạo Phật ngày một xương minh, đồng thời phát huy được những mặt tích cực, bảo tồn những giá trị văn hóa dân tộc trong thờ Mẫu, xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, góp phần thực hiện mục tiêu muôn thuở là “Quốc thái Dân an – Thế giới Hòa bình” …

Tiếp theo là những bài tham luận của các nhà nghiên cứu, các học giả, Chủ Đồng đền tham gia tại hội thảo. Đầu giờ chiều cùng ngày Đại diện Các Chủ Đồng đền, Đồng điện, Thủ nhang, Thanh đồng đạo quan tham dự hội thảo đã thực hành nghi lễ thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt với một số giá hầu đồng tiêu biểu, tiếp đó hội thảo tiếp tục được nghe những bài tham luận của các nhà nghiên cứu, các học giả trình bày.

Xin giới thiệu một số hình ảnh của Hội thảo:

Hội thảo Phật Giáo với Tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam

Đông đảo các thanh đồng đạo quan, đệ tự vân tập về Hội thảo Phật Giáo với Tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam

Thủ nhang Phủ Chính Tiên Hương – Thanh đồng nghệ nhân ưu tú Trần Thị Huệ phát biểu khai mạc hội thảo khoa học: Phật giáo với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam.