Trong hệ thống thần linh tứ phủ, Cô bé Xương Rồng là cô bé bản đền anh linh trên đất Thái Nguyên, với những tài đức nổi danh cô được nhân dân tôn kính phối thờ vào hàng tứ phủ. Trong bài viết này, xin gửi tới bạn đọc một vài thông tin về Cô Bé Xương Rồng.

“Vua sai cô bé cầm quyền
Đánh đông dẹp bắc cho yên nước nhà
Thanh đồng con tiến quả dâng hoa
Nghe văn con thỉnh cô ra ngự đồng”

>>> Xem thêm: Thân thế và phụng thờ Cô Bé Cây Xanh Lục Lam Bắc Giang

Cô bé Xương Rồng là ai ?

Xưa kia có đôi vợ chồng nghèo sống bằng nghề thuốc nam, đã nhiều năm trôi qua nhưng họ vẫn chưa có con. Một hôm, người vợ vào rừng hái thuốc và gặp tiên ông. Tiên ông cho người vợ một vật bảo rằng, hãy mang về chôn ở đầu giường, thì điều thiêng sẽ linh ứng. Quả nhiên, người vợ có mang sau 12 tháng sinh ra một bé gái xinh xắn. Cô bé thông minh giỏi giang, 9 tuổi đã cùng cha mẹ lên núi hái thuốc và chữa được nhiều bệnh lạ mà cha mẹ cô không chữa được.

Rồi một ngày kia, khi cha mẹ cô bé đột ngột qua đời, cô bé sống một mình và tiếp tục với nghề hái thuốc nam chữa bệnh cho mọi người. Thông minh lanh lợi, giỏi y thuật, cô bé được nhân dân trong vùng tôn là nữ thần y. Trong một đêm giông bão, ngôi nhà cô ở đã cùng cô biến mất mãi mãi, chỉ còn lại một cây lạ mọc trên nền đất cũ. Trên cây ghi lại di thư rằng: “Ta là con Thánh Mẫu Thượng Ngàn đầu thai xuống giúp chữa bệnh cho dân, giờ ta ban cho dân cây thuốc quý này”.

Lúc này, có tướng Dương Tự Minh là người Tày quê ở Quan Triều, Thái Nguyên. Năm 1143, Ông được triều đình nhà Lý phong làm Thủ lĩnh phủ Phú Lương (bao gồm đất đai tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng, một phần tỉnh Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hà Nội ngày nay) và cử đi đánh giặc Tống. Tuy nhiên quan quân triều đình nhà Lý bị mắc bệnh lạ mà mọi thần y đều không có khả năng đoán chữa bệnh. Một đêm nằm mộng, Dương Tự Minh đã thấy có người mách, hái cây thuốc quý nấu thành nước cho quân sĩ uống thì sẽ tiêu tan bệnh. Quả nhiên bệnh tình đã hết, nhờ đó mà tướng Dương Tự Minh có công tiêu diệt giặc Tống (năm 1148), có công tiêu diệt phản loạn bảo vệ nhà Lý (năm 1150). Sau khi đánh thắng giặc trở về ông cho lập đàn tế lễ. Từ đó trở đi nơi đây thờ tự cô bé được gọi là Xương Long Linh Từ và chính thờ cô bé vì vậy dân gian hay gọi tên cô là Cô Bé Xương Rồng hoặc Cô Bé Xương Long.

Đền Xương Rồng tại Thái Nguyên nơi chính thờ Cô Bé Xương Rồng

Đền Xương Rồng hay còn gọi là Xương Long Linh Từ hoặc Đền Cô Bé Xương Rồng tọa lạc tại phường Phan Đình Phùng; thành phố Thái Nguyên. Về thuyết phong thủy thì Xương Long Linh Từ tọa lạc trên lưng rùa; đầu hướng về phía mặt trời mọc. Bao bọc đền là một dòng suối trong vắt; uốn lượn. Ta có cảm giác ngôi đền được thần Kim Quy cõng bơi trên sông nước vậy.

Khuôn viên của Đền rộng, có nhiều cây cổ thụ quanh năm xanh tốt đặc biệt có cây bồ đề đã vài trăm tuổi. Đền Xương Rồng là ngôi đến linh tiếng từ lâu đời tại Thái Nguyên đã đón rất nhiều khách gần xa đến tế lễ chiêm bái và gửi gắm tâm linh vào nơi cung kính. Năm 2014, nhà Đền Xương Rồng đã cho đúc chuông và tượng Vua Cha Ngọc Hoàng để bố sung cho không gian thờ tự.

Sự tích Cô Bé Xương Rồng tại đền Xương Rồng kể rằng ngày xưa trước của đền là một con suối rất lớn có một gia đình ông bà lão già và một người con gái sống ở đó vừa hành nghề y cứu người vừa đánh bắt cá để sinh sống.

Khi có giặc ngoại xâm tới chúng cướp bóc của cải và giết dân chúng nơi đó rất nhiều hai ông bà cũng không nằm ngoài những người đó. Sau khi cha mẹ mất cô bé vẫn 1 mình ở lại chữa chạy thuốc thang cho dân chúng và những binh lính bị thương của triều đình. Quân giặc biết cô chữa chạy cho binh lính của triều đình khỏi bệnh chúng cho quân đến bắt cô nhưng vì nghĩa khí cô đã gieo mình xuống dòng suối đó. Sau khi cô mất triều đình và nhân dân nhớ ơn của cô bé đã lập miếu thờ cô nơi cô thác hóa. Và từ đó kẻ qua người lại đều vào lễ cô và thấy linh ứng cầu gì cũng được nguyện gì cũng thành nên dần dần các khách thập phương về chiêm bái;lễ cô rất đông. Cô đã có công phù đời giúp nước rất lớn, sau này nhân dân mới xây đền thờ phật thánh, đình thần tam tứ phủ trên nền đất cũ của Cô và Thái Ông Thái Bà xưa…

Khánh tiệc Cô Bé Xương Rồng.

Lễ hội đền Xương Rồng cũng là ngày tổ chức tiệc Cô Bé Xương Rồng vào dịp 20 tháng 8 âm lịch hàng năm.

Bản văn Cô Bé Xương Rồng